Ikony ze zbiorów Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

Ikony ze zbiorów Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze

Wystawa czynna od 21 września do 31 grudnia br.

Początki sztuki ikonowej w zielonogórskim Muzeum sięgają roku 1973. Zespół w chwili obecnej liczy blisko 250 dzieł powstałych od XVIII do początku XX wieku. Dominuje ikona rosyjska, a jej wielowiekowy dorobek obejmuje oprócz motywów bizantyjskich także wizerunki rosyjskich świętych oraz postacie historyczne.
Do najpopularniejszych w malarstwie ikonowym należy motyw „Chrystusa Pantokratora”, z jego trzema układami kompozycyjnymi: popiersiowym, tronującym oraz całopostaciowym. Wyjątkowym kultem i szacunkiem na Rusi otaczano Matkę Boską. W sztuce bizantyjskiej ukształtowało się wiele typów i wariantów ikonograficznych wizerunków maryjnych funkcjonujących w różnych przedstawieniach, których nazwy są najczęściej toponimami miejscowości narodzin ich kultu. Szczególnie jednak ulubionym i najczęściej wyobrażanym świętym Kościoła Wschodniego, gdzie zwą go „cudotwórcą” jest święty Mikołaj. Określany mianem „ruskiego boga”. Uważanego prawie powszechnie na prowincji Rosji do początku XX wieku za czwartą osobę Trójcy Świętej. Utożsamiano go z Chrystusem i Bogiem, a jego liczne wyobrażenia spotykamy zarówno w Kościele Wschodnim i Zachodnim.
Odmienny typ przedstawień tworzą ikony poświęcone najważniejszym wydarzeniom prawosławnego kalendarza tak zwane świąteczne. Należy do nich między innymi cykl dzieł „Wszystkie Święta”. Ukazujący wokół centralnie zakomponowanego „Zmartwychwstania i wstąpienia do otchłani” przedstawienia kolejnych świąt prawosławnych. Natomiast rolę malowanych ksiąg dla niepiśmiennych pełniły mineje z rzędami świętych i świąt na każdy miesiąc roku.
Do najcenniejszych na wystawie należy XVIII wieczna ikona z malowanym w kowczegu Chrztem Chrystusa. Na samoistny zespół zabytków sztuki prawosławnej składają się dzieła prawowiernych staroobrzędowców i ich naśladowców. Odlewano je najczęściej w mosiądzu, niektóre zdobią różnobarwne emalie, nadając im indywidualnego charakteru. Są wśród nich tzw. krzyże raspatijne z ukrzyżowanym Chrystusem oraz wieloczęściowe poliptyki dwu, trzy lub czterokwaterowe zwane składenami. Mniejszych rozmiarów plakietki wotywne nawiązują często do ikon malowanych na desce z przedstawieniami świętych, szczególnie przydatne w podróży. Do najokazalszych zabytków w tej grupie należy tzw. Koimesis przedstawiający Zaśnięcie Matki Bożej.
Prezentowany zespół ikon to zaledwie wycinek bogatych dziejów tej sztuki, wprowadzającej w pełen ekspresji i oryginalności świat kultury bizantyjskiej, uzmysławiając odwieczne związki w panteonie sztuki dorobku Wschodu i Zachodu oraz tradycji ze współczesnością.

Szukaj nas:

Comments are closed.