Autor: Jan Matejko (1838 - 1893)
Nazwa: Święty Stanisław, 1891 (projekt polichromii do Kościoła Mariackiego w Krakowie)
Technika: akwarela, papier; 142 x 119 cm
Sygnatura: monogramem wiązanym, datowany p.g.: JM r.P. 1891.
Nr inw.: ML 63
Święty Stanisław przedstawiony w popiersiu, w stroju pontyfikalnym z pastorałem w lewej ręce, prawa uniesiona w geście błogosławieństwa. Ubrany w czerwony ornat, na który nałożony ma paliusz ozdobiony haftowanymi sześcioma równoramiennymi krzyżami. Na głowie mitra spod której wystają równo przycięte włosy. Poniżej na tarczy biały orzeł. Postać biskupa ukazana na tle aureoli z szeregiem drobnych gwiazdek.
Jan Matejko to najbardziej znany polski malarz XIX wieku. Malował przede wszystkim kompozycje historyczne, tworząc sugestywną wizję dziejów Polski, między innymi słynny wielki cykl historyczny: Bitwa pod Grunwaldem, Kazanie Skargi, Hołd pruski oraz wiele innych obrazów ukazujących różne epizody polskiej historii. Malował także portrety rodziny, przyjaciół i znanych osobistości Krakowa. Jest autorem (wraz z zespołem uczniów) polichromii w kościele Mariackim w Krakowie, nad którą prace trwały od 1889 do 1891 roku. Jest to jedno z największych dzieł polskiego malarstwa monumentalnego. Program całej polichromii podporządkowano treściom religijno-patriotycznym. Matejko zaprojektował kartony do szeregu kompozycji dekoracyjnych, wykorzystując motywy roślinne, przedmiotowe i figuralne, przeważnie zaczerpnięte z tradycji artystycznej wczesnego odrodzenia, ale podane w swobodnej interpretacji linearnej i kolorystycznej. Stały się one podstawą polichromii ścian prezbiterium i nawy głównej najbardziej znanego kościoła w Krakowie. Program całej polichromii sprowadzał się ku treściom religijno-patriotycznym. Ściany prezbiterium poświęcone zostały Najświętszej Maryi Pannie, patronce kościoła. W dość niecodzienny sposób zobrazował Litanię Loretańską – z kielichów kwiatowych wyłaniają się aniołowie, trzymający szarfy z poszczególnymi wezwaniami modlitwy. Całość dopełniają stylizowane ornamenty roślinne i arabeskowe. Na ścianach nawy głównej umieścił godła cechowe, w ten sposób uhonorowano fundatorów bazyliki, czyli krakowskich mieszczan. Projekt polichromii stanowi przykład ogromnego wkładu artysty w sztukę dekoracyjną. (GM)
Jan Matejko; 1892 r.; papier; akwarela; wys. 142; szer. 119 cm; Muzeum Okręgowe w Lesznie; ML63
